Piše: Zekerijah Smajić
Predsjednik Hrvatskog sabora Božo Petrov tvrdi da je kabinet predsjedavajućeg Vijeća ministara Bosne i Hercegovine Denisa Zvdizdića “izmislio” njegovu izjavu o negiranju trećeg entiteta, a Zvizdić odgovara da je “neugodno iznenađen” i da ima više svjedoka da je Petrov u utorak u Sarajevu izjavio da “Hrvatska poštuje suverenitet i teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine”, kao i jednakopravnost tri konstitutivna naroda, te da ne podržava stvaranje dodatnog entiteta u Bosni i Hercegovini”.
Na čijoj strani je istina? Mogli bi Petrovu, Zvizdiću i javnosti pomoći svi ostali sudionici sastanka s obje strane, među kojima su i članovi hrvatske delegacije: predsjednik Odbora za vanjsku politiku Miro Kovač, voditelj Međuparlamentarne skupine prijateljstva u Hrvatskom saboru Zlatko Hasanbegović, potpredsjednik Odbora za vanjsku politiku Joško Klisović i ambasador Hrvatske u Bosni i Hercegovini Ivan Del Vechio.
Korijeni nove političke “kavge” oko federalizacije Bosne i Hercegovine nisu, međutim, u onome što je rečeno tokom otvorenog i konstruktivnog dijaloga hrvatske i bh. delegacije u Sarajevu. Suština nije ni u retoričkoj nespretnosti mladog i neiskusnog predsjednika Sabora. “Kost” je bačena iz Bruxellesa zadnjeg dana prošlog mjeseca, kada su svi hrvatski članovi Odbora Evropskog parlamenta za vanjsku politiku Tonino Picula, Jozo Radoš, Dubravka Šuica i Željana Zovko – zajedničkim amandmanima na prijedlog rezolucije o Bosni i Hercegovini, zatražili da se ovi dokumentom ponovo zatraži transformacija Bosne i Hercegovine “na principima pune funkcionalnosti države, vladavine prava, zajamčene jednakosti i demokratske zastupljenosti svih njenih konstitutivnih naroda i građana”, te da se svi politički lideri pozovu da rade na uvođenju potrebnih promjena, među kojima je i reforma Izbornog zakona, “uzimajući u obzir načela iz svih ranijih zaključaka, uključujući principe federalizma…”
Ništa bez instrukcija iz Zagreba
Za takav amandman hrvatskih zastupnika glasalo je 45 članova Odbora, 11 je bilo protiv, a tri suzdržana. “Princip federalizima” je ugrađen i u konačnu verziju “prečišćenog” teksta rezolucije, u koji sam imao uvid i koji je 6. februara upućen Evropskom parlamentu na plenarno glasanje.
Iluzija je, međutim, povjerovati da su hrvatski zastupnici u Odboru Evropskog parlamenta za vanjsku politiku djelovali kao slobodni strijelci, koji su “federalizaciju” Bosne i Hercegovine ponovo aktualizirali bez instrukcija iz Zagreba, imajući u vidu da su zastupnici u Evropskom parlamentu, bez obzira iz koje su države, glasnogovornici svojih stranaka u zemlji ili su promotori i lobisti većinskog narodnog interesa ako su nezavisni.
Iako ni do danas nije sasvim jasno šta su europarlamentarci, zapravo, htjeli politički poentirati svojim amandmanima o „federalizmu“ i „decentralizaciji“, imajući u vidu da Bosna i Hercegovina već jeste federalna država, preporuka ovog odbora je datost, što se jasno vidi iz zaključka broj 4 na petoj stranici finalnog teksta rezolucije, koja “poziva na održavanje zamaha reformi kako bi se Bosna i Hercegovina transformirala u potpuno efikasnu, inkluzivnu i funkcionalnu državu, zasnovanu na vladavini prava, koja garantira jednakost i demokratsku zastupljenost svim svojim konstitutivnim narodima i građanima; žali zbog činjenice da reformske napore i dalje koče etničke i političke podjele, izazvane duboko ukorijenjenim tendencijama razjedinjenja koje potkopavaju normalan demokratski razvoj, i daljnjom politizacijom javnih administracija; također ističe da Bosna i Hercegovina neće biti uspješan kandidat za članstvo u Evropskoj uniji dok se ne steknu odgovarajući institucionalni uvjeti; apelira na sve političke lidere da rade na uvođenju potrebnih promjena, uključujući reformu Izbornog zakona, također uzimajući u obzir principe izražene u ranijim rezolucijama, uključujući i principe federalizma…”
Bez obzira na svakojake moguće konotacije, „principi federalizma“ i „decentralizacije“ se i u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj nepotrebno forsiraju kao međudržavna tema, umjesto zdravorazumske diskusije u pravcu stvaranja ambijenta za istinsku jednakopravnost svih naroda i građana u BiH kao maloj, ali potencijalno za sve komotnoj zemlji.
Bosna i Hercegovina je po dejtonskom Ustavu (Aneks 4) i po međunarodnom pravu uređena kao federalna država, imajući u vidu da po općepoznatim definicijama federaciju čini ustavnopravno osnovana zajednica više jedinica koje se nazivaju države, republike, provincije, pokrajine, federalne jedinice. Po svim aktuelnim definicijama federalizma, samo je federacija subjekt suverenosti i međunarodnog prava, a ne članice koje je tvore, iako i članice mogu djelovati na međunarodnoj sceni na nivou svojih ingerencija utvrđenih ustavom. Od 24 međunarodno priznate federalne države u svijetu – od Ruske Federacije, preko Savezne Republike Njemačke, Francuske, Belgije do SAD-a, svaka je strukturirana drugačije i svaka je drugačije uredila svoje federalne odnose.
Labava federalistička super-država
Želim vjerovati da se pod pojmom “principi federalizma”, kako to zagovara Odbor za vanjsku politiku, podrazumijeva principe “evropskog federalizma”, koji je prihvaćen još 1992. godine Maastrichtskim ugovorom o Evropskoj uniji. Takvi principi federalizacije nemaju nikakve veze s ustavnim preuređenjem Evropske unije ili Bosne i Hercegovine, nemaju veze s trećim entitetom, niti sa još većim podržavljenjem sadašnja dva entiteta.
Pod pojmom “federalizam” u Evropskoj uniji se podrazumijeva integriranje Evrope u cilju formiranja jedinstvene labave federalističke super-države, u kojoj su sve njene članice suverene, cjelovite i međunarodnopravno priznate i koje, kao takve, dio vlastitog suvereniteta dobrovoljnim ugovorom prenose na zajedničke institucije. Današnja Evropska unija je upravo takva, jer je princip federalizma suprotan nerealnim idejama o stvaranju jedne jedinstvene evropske nacije.
Zar su ovakvi principi „federalizma“, normalnima u BiH, sporni? Želim vjerovati da nisu, ali da će do skorog usvajanja parlamentarne rezolucije u Strasbourgu i nakon toga, biti svakovrsnih političkih manipulacija, u to nimalo ne sumnjam, pogotovo iz onih stranačkih štabova koji sanjaju o separatizmu, etničkoj federalizaciji i „decentralizaciji“ koja bi vodila ka konfederalizmu.
Federalističke ideje se na tlu Evrope aktivno zagovaraju od sredine 19. stoljeća, dok su posebno aktuelizirane nakon 1949. godine, kada je osnovan Evropski pokret, koji je i danas referentna tačka federalizma unutar i izvan Evropske unije, uključujući i Bosnu i Hercegovinu, a jedan od najvećih uspjeha Evropskog parlamenta je osnivanje današnjeg Vijeća Evrope u Strasbourgu (1949. godine), čiji je Bosna i Hercegovina punopravna članica od 2002. godine.
Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.
Izvor: Al Jazeera